Panik Bozukluk Nedir?

Panik bozukluk çok uzun yıllardır bilinmesine rağmen 1980 yılından sonra ayrı bir ruhsal abnormalite olarak tanımlanmış, anksiyete bozukluğudur. Panik bozukluk, düzenli olarak, ani panik veya korku nöbetleri geçirdiğiniz ruhsal bir anormalimedir. Herkesin endişeli veya panik hissettiği zamanlar vardır, bu durum, gergin veya riskli durumlara verilen tipik bir tepkidir. Ancak, panik bozukluğa sahip bir birey, görünürde herhangi bir neden olmaksızın, düzenli olarak, ne zaman ve nerede ortaya çıkacağını kestirmeksizin, tekrarlayıcı endişe, stres ve panik yaşamaktadır. Panik atak, 10-15 dakika ile 1 saat arası veya yararlı bir müdahale yapılana kadar sürebilen ve bedensel belirtilerin de eşlik ettiği yoğun bir anksiyete nöbetidir. Panik atağın belirtileri süreç içerisinde sıklık ve şiddet seviyeleri açısından dalgalanmalar gösterebilmektedir. Başka bir deyişle semptomların şiddeti artabilir veya azalabilir. Panik atak yatıştıktan sonra bireyde bir beklenti anksiyetesi oluşturabilmektedir. Bunun sebebi kişinin bu durumu tekrar deneyimlemekten korkmasıdır. Her yaş grubu etkilenebileceği gibi, genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde görülmektedir. Kadınlarda, erkeklere oranla daha sık karşılaşılmaktadır. Panik ataklar sırasında birey çevresini ve kendisini kaygının yoğunluğuyla da bağlantılı olarak gerçek dışı şekilde algılayabilmektedir. Pek çok fizyolojik ve psikolojik belirti görülmektedir. Örneğin; çarpıntı, yoğun huzursuzluk, soluk alma güçlüğü, terleme, ölüm korkusu, bayılma, baş dönmesi, kulak çınlaması, nefes darlığı, titreme, parmaklarda karıncalanma vb. semptomlar vardır.

Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’na (DSM-5’e) Göre Tanı Ölçütleri:

1. Çarpıntı, kalp atış hızının artması
2. Terleme
3. Titreme ya da sarsılma
4. Havasız kalma, Soluk alma güçlüğü  
5. Soluğun tıkanması durumu, boğulma durumu
6. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma  
7. Bulantı ya da karın ağrısı
8. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak gibi olma durumu
9. Terleme, titreme ya da ateş basması durumu
10. Uyuşmalar
11. Gerçekdışılık(kendinden kopma ya da yabancılaşma durumu)
12. Denetimi yitirme ya da çıldırma korkusu
13. Ölüm korkusu

1. Yukarıda yer alan belirtilerden en az 4’ünün beklenmedik şekilde tekrarlanan panik ataklar şeklinde yaşanması gerekmektedir.
2. Ataklarla bağlantılı olarak, uyum bozukluğuyla giden davranış değişiklikleri gösterme. Örneğin; spor yapmaktan, aşina ve bilindik olmayan durumlardan kaçınma davranışı sergileme, atağın tekrar geleceğinden endişelenmesine rağmen bu durumu geçirmekten kaçmak için tasarlanmış davranışlar gösterme.
3. Bu bozukluk, bir maddenin kötüye kullanımı ya da kalp ve akciğer hastalıkları gibi tıbbi bir sağlık durumuyla bağdaştırılamaz.

Tedavisi:

Tedavi yöntemi olarak bilişsel davranışçı terapinin, panik bozukluk üzerinde etkili olduğu ve atak sırasında paniğe kapılmanızı önlemek için davranışınızı nasıl yönlendireceğiniz konusunda sizi bilinçlendirdiği bilinmektedir. Ayrıca, bu tip tedavi yöntemlerinin yanında farmakolojik yöntemlere de başvurulabilir.

Kaynakça:

ALKIN, T. (2002). Birinci basamakta panik bozukluğu tedavisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5(Supp: 3), 22-31.

‘Anxiety Disorders’ NIMH. Mart 2016. 29 Eylül 2016
Balikçi, K., Herdem, A., & Aydemir, Ö. (2017). DSM-5 Panik Bozuklugu Ölçegi Türkçe Formunun geçerliligi ve güvenilirligi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18, 13.

Tükel, R. (2002). Panik bozukluğu. Klinik Psikiyatri Dergisi, 5(Supp: 3), 5-13.

"Panic Disorder: When Fear Overwhelms". NIMH. 2013.