Büyükşehir deyince insanların aklına ilk gelen şey genelde trafik problemi olmaktadır. Trafik kazalarının da sebeplerinin çoğunda insan faktörü vardır.Bu nedenle kazaları önlemek için de insan psikolojisi,yaşantıları ve insan davranışları  büyük önem kazanmaktadır.
Trafik psikolojisinin çalışma amacı, trafik ortamının zararlı etkilerini en aza indirebilmek amacıyla, sürücülerin davranışlarını anlamak, yordamak ve değişiklikler için ölçümler sağlamaktır.Aynı zamanda toplumda insan faktörünün neden olduğu trafik kazalarını önlemek, trafik kazaları sonucu insanlarda, çevrede ve araçlarda meydana gelen zararı azaltmak ve toplumda trafik kültürünün ve güvenlik bilincinin gelişmesine katkıda bulunmak trafik psikolojisinin temel hedefleridir.
Trafik psikologları Avrupa’da psikoteknik çalışmalarıyla, 1900’lerin başından günümüze kadar ulaşımın ve trafik sistemlerinin daha güvenli olması için çalışmaktadırlar.Trafik psikologları için kazaları azaltmada sürücü davranışlarının tüm yönleri önemlidir.
Kaza yapma eğiliminde; kişilik özelliklerinin rolü, sürücülerin kaza yapmalarına neden olan psikomotor etmenler, kaza yapma eğilimi bu konuda üzerinde çalışılan önemli konulardır.
Ayrıca para cezasına ilişkin tutumlar, karar verme, bireysel farklılıklar, cinsiyet farklılıkları, kuralları isteyerek ihlal etme ile kuralları uygulamada hata yapma arasında farkın incelenmesi gibi konularda da araştırmalar yapılmaktadır.
1990’lardaki son çalışma konuları arasında trafik kazalarında en önemli risk grubunu oluşturan gençlerin trafik kazalarına  ve kurallarına ilişkin tutumları, yaşam stilleri, sosyal roller, sosyal değerler ve kaza yapma eğilimi, problemleri fark etme gibi bireysel nitelikleri de kapsayan konular yer almaktadır.
Bazı araştırmacılar trafik psikolojisinin çalışma konularını üç grupta toplamışlardır.

Güvenli sürücülük davranışının tanımlanması
Trafik kurallarını ihlal etme ve kazaya karışma nedenlerinin belirlenmesi ve analiz edilmesi
Trafik kurallarını ihlal etmeyi alışkanlık haline getiren trafik suçlularının, topluma güvenli sürücüler olarak yeniden kazandırılması.
Sürücü davranışı bir süreç olarak üç düzeyde ele alınmaktadır.
Aracın kontrol edilmesi, direksiyon kullanımı, yolu takip etme gibi davranışların olduğu ‘işlem’ ya da ‘kontrol’ düzeyi.
Araç sollama gibi davranışların yer aldığı ‘taktik’ ya da ‘manevra’ düzeyi.
Gezinin planlanması, güzergahın seçilmesi gibi konuların bulunduğu ‘stratejik’ düzey.
Özetle trafik psikolojisi ‘trafik’ kavramını oluşturan üç temel unsur olan ‘araçlar’, ‘insanlar’ ve ‘çevre’ ile ilgilenen bir alandır.Bu üç temel unsur birbiriyle oldukça bağlantılı bir şekilde trafik olgusunu oluşturur.Dolayısıyla bu unsurlardan herhangi birinde meydana gelecek olan olumsuz durum tüm sistemi etkileyecektir.Trafik psikolojisi de insanları, araçları ve çevreyi ayrı ayrı incelediği gibi aynı zamanda bu üç temel unsurun birbirleri ile olan etkileşimini de incelemektedir.
Avrupa ülkelerinde artık trafik psikologlarının yaptıkları çalışmalarla trafik kazalarını azaltabildikleri ortaya çıkmıştır.Ülkemizde de trafik büyük bir problem oluşturmaktadır.
Ülkemizdeki psikologlara yönelik Trafik psikolojisi alanında henüz üniversitelerimizde yüksek lisans bölümleri bulunmamaktadır fakat ülkemizde daha yeni yeni gelişmekte olan bu alan Türk Psikologlar Derneği tarafından düzenlenen sürekli eğitim programlarıyla geliştirilmeye çalışılmaktadır.

Psk.Dnş. Begüm Kodalak

  Copyright 2007.Içerigindeki bilgi izinsiz kullanilamaz.
Web Yazilim Çigdem Erdogan